ATIK YÖNETİMİ FAALİYET ALANLARI

ATIK YÖNETİMİ FAALİYET ALANLARI

 DÜZENLİ DEPOLAMA SAHALARI İŞLETİMİ (EVSEL ATIKLARIN BERTARAFI)

5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereği ilimizde evsel atıkların toplanmasından İlce belediyeleri, bertarafından Büyükşehir Belediyesi sorumludur. Evsel atıklar İlce Belediyeleri tarafından belirli bir program dahilinde cadde ve sokaklara yerleştirilen yeraltı ve yerüstü konteynerlerinde biriktirilerek toplanmaktadır. Toplanan atıklar Osmangazi İlcesi Yenikent ve İnegol İlcesi İnegol Düzenli Depolama Alanlarında bertaraf edilmektedir.

Yenikent Katı Atık Düzenli Depolama Alanı

Osmangazi İlçesi Yenikent Mahallesinde 30 yıllığına projelendirilen ve zemin geçirimsizliği sağlanmış II. Sınıf evsel katı atık depolama alanı olan Yenikent Katı Atık Depolama Alanı, 1995 yılında faaliyetine başlamış olup, 2025 yılına kadar kullanılması hedeflenmektedir. Depolama Alanı, 83,09 ha.’ı çöp döküm alanı olmak üzere koruma bandı ile birlikte 156,18 ha. araziden oluşmaktadır. Depolama alanında evsel atıklar ile birlikte ilgili mevzuatı gereği tehlikeli olmayan sanayi atıklarının bertarafı da sağlanmaktadır.

2014 TÜİK verilerine göre 2.787.539 nüfus ve 17 ilçeden toplanan evsel atık miktarı 2.600 ton/gündür. Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer, Mudanya, Gemlik, Gürsu, Kestel, Karacabey, Mustafakemalpaşa ve Orhangazi İlçelerinden kaynaklanan ve kentte toplanan atık miktarının % 80’ini oluşturan 2084 ton/gün evsel atık ilgili belediyeleri tarafından toplanıp, taşınarak Büyükşehir Belediyesine ait Yenikent Katı Atık Depolama Alanında bertaraf edilmektedir.

İnegöl Katı Atık Düzenli Depolama Alanı

İnegöl İlçesi Yeniyörük Mevkiinde bulunan ve zemin geçirimsizliği sağlanmış II. Sınıf evsel katı atık depolama alanı olan İnegöl Katı Atık Depolama Alanı, 01.09.2011 tarihinde faaliyetine başlamış olup, 2037 yılına kadar kullanılması hedeflenmektedir. Depolama Alanı, 21,4 ha.’ı çöp döküm alanı olmak üzere koruma bandı ile birlikte 24,6 ha. araziden oluşmaktadır.

Depolama alanında evsel atıklar ile birlikte ilgili mevzuatı gereği tehlikeli olmayan sanayi atıklarının bertarafı sağlanmaktadır. İnegöl ve Yenişehir İlçelerinden kaynaklanan ve kentte üretilen atık miktarının % 6,5’unu oluşturan 168 ton/gün evsel atık ilgili belediyeleri tarafından toplanıp, taşınarak Büyükşehir Belediyemize ait İnegöl Katı Atık Depolama Alanında bertaraf edilmektedir.

DÜZENSİZ DEPOLAMA SAHALARI REHABİLİTASYONU

6360 sayılı yasa ile büyükşehir belediyesi sınırlarının bütün şehir olmasıyla birlikte merkeze uzak olan ilçelerdeki çevre yatırımlarına hız veren Bursa Büyükşehir Belediyesi, yıllarca gelişigüzel çöp dökümünün yapıldığı ilçelerde bulunan düzensiz depolama alanlarını rehabilite ederek kentimize yeni yeşil alanlar kazandırıyor.
Bu kapsamda; kentimizde bulunan 29 adet düzensiz çöp depolama alanları tek tek rehabilite edilmektedir. Rehabilitasyon çalışması kapsamında; yaklaşık katı atığın tesviye işlemleri yapılarak sahanın üstü toprak ile kapatılmakta, çöpte meydana gelen biyolojik bozunma sonrası oluşan metan gazı ise uygun noktalara teşkil edilen gaz bacaları ile kontrol altına alınmaktadır. Ayrıca sahaya girişlerin engellenmesi için sahalar tel çit ile çevrilmektedir.

TIBBİ ATIKLARIN YÖNETİMİ

Kentimizde sağlık kurum ve kuruluşlarından kaynaklanan tıbbi atıklar, 1995 yılından 2007 yılına kadar Büyükşehir Belediyemize ait 2 adet lisanslı ve özel soğutuculu araçlarla toplanıp, Yenikent Katı Atık Depolama Alanına ayrı gömülerek bertaraf edilmiştir.
Çevre ve insan sağlığı için bir risk oluşturan tıbbi atıkların sterilizasyonunun sağlanması amacıyla yap-işlet usulü ihale ile “Tıbbi Atıkların Toplanması Taşınması ve Sterilizasyon Tesisinin Kurularak İşletilmesi İşi” 10 yıllık süre ile tıbbi atık bertaraf gelirinin ilk 4 yıl % 5’i, diğer yıllarda % 10’u olacak şekilde ve yer kira bedeli karşılığında Era Çevre Teknolojileri San. Ve Tic. A.Ş.’ne 23.10.2007 tarihinde ihale edilmiştir.
Yenikent Katı Atık Depolama Alanı içerisinde 3.830 m2’lik alana kurulmuş olan Tıbbi Atık Sterilizasyon Tesisi, 01.05.2008 tarihinde işletmeye açılmış olup, Tıbbi Atık Yönetim Sistemi konusunda Türkiye’deki ilk örnek tesistir.
Tıbbi atıklar yine Türkiye’de bir ilk olarak ücretsiz dağıtılan kilitlenebilir tıbbi atık konteynerlerinde biriktirilmekte ve özel eğitimli personel ile özel soğutuculu lisanslı 7 adet tıbbi atık toplama aracıyla toplanmaktadır.
Halen Bursa İli ile birlikte Yalova ili de dahil olmak üzere yaklaşık 260 ton/ ay tıbbi atık toplanmaktadır. Toplanan tıbbi atıkların bertaraf bedeli her yıl İl Mahalli Çevre Kurulunca belirlenen bedel üzerinden yüklenici firma tarafından tahsil edilmekte ve Belediyemize belirlenen oran üzerinden ödeme yapılmaktadır.

METAN GAZINDAN ENERJİ ELDE EDİLMESİ
Bursa Büyükşehir Belediyesi olarak Yenikent Katı Atık Depolama Alanında organik bileşenli atıkların parçalanması sonucu oluşan deponi gazlarının elektrik üretiminde kullanılabilmesi için; yap-işlet usulü ihale ile “Metan Gazından Enerji Elde Edilmesi İşi” 29 yıllığına enerji satış gelirinin % 41’i ve yer kira bedeli karşılığında ITC BURSA Enerji Üretim San. ve Tic. A.Ş.’ne 21.12.2010 tarihinde ihale edilmiştir. 2.193 m2 alana sahip tesis, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı’nın onayı ile 19.05.2012 tarihi itibariyle enerji üretimine başlamıştır.
Çevresel değerlerin korunmasının yanı sıra, enerji ihtiyacının sürekli arttığı günümüzde yenilenebilir enerji kaynağı olarak Yenikent Katı Atık Depolama Alanında oluşan metan gazının kullanıldığı ve tam kapasite ile çalışan tesiste, yaklaşık 47.000 konutun aylık enerji ihtiyacı eşdeğerinde, her biri 1,4 MW/h gücünde 7 adet jeneratör ile saatte yaklaşık 5.400 m3 deponi gazı toplanarak 9,8 MW/h elektrik enerjisi üretilmektedir.
Üretilen elektrik enerjisi enterkonnekte sisteme verilmekte olup, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulundan (EPDK) yenilenebilir enerji üretim lisansı alınmıştır.

ÖZEL ATIKLARIN YÖNETİMİ
Ambalaj Atıkları
Kentimizde konut ve işyerlerinde oluşan ambalaj atıkları muhtelif yerlerde bulunan ambalaj atığı bırakma merkezi yada mavi poşetlerle belirli bir program dahilinde İlce Belediyelerinin sözleşme yaptıkları lisanslı firmalar tarafından toplanmaktadır. Büyükşehir Belediyemiz, İlce belediyeleri tarafından yürütülen çalışmalarda koordinasyonu sağlamakta ve okullarda her eğitim öğretim döneminde çevre eğitimleri düzenlemektedir.

Atık Pillerin Yönetimi
Atık Piller icin “Atık Pil ve Akumulatorlerin Kontrolu Yonetmeliği” gereği işlemler yürütülmekte olup, bu tur atıkların depolama alanlarına kabul edilmesi yasaktır. Söz konusu yönetmelik kapsamında; Okul, Kamu Kurum ve Kuruluşları, Muhtarlık, Alışveriş Merkezleri, Metro istasyonları vb. toplama noktalarında bulunan atık pil kutularında biriken atık piller, Bursa Buyukşehir Belediyemiz ve Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş kuruluş TAP Derneği (Taşınabilir Pil Ureticileri ve İthalatcıları Derneği) ile protokolu bulunan İlce Belediyeleri tarafından toplanmakta ve bertaraf edilmek uzere TAP Derneğine teslim edilmektedir.
Atık Pillerin ayrı toplanmasını teşvik etmek amacıyla her yıl İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve TAP işbirliğinde atık pil toplama kampanyası yapılmakta ve en fazla atık pili toplayan okullar ödüllendirilmektedir.

Bitkisel Atık Yağların Yönetimi
Bitkisel Atık Yağlar için “Bitkisel Atık Yağların Kontrolu Yonetmeliği” gereği işlemler yürütülmektedir. Konut, otel, lokanta, yemek sanayi vb. yerlerden kaynaklanan kullanılmış kızartmalık atık yağların kanalizasyona, dere vb. alıcı ortama dökülmesini önlemek amacıyla, Büyükşehir Belediyesi ve İlce Belediyeleri ile protokolü bulunan çevre lisanslı firmalar tarafından toplanması sağlanmaktadır. Kızartmalık yağlar site, BUSMEK binaları, muhtarlık gibi muhtelif yerlerde bulunan bidon ve makinalarla toplanmaktadır. Bitkisel atık yağ toplama verimini arttırmak amacıyla halkın kolayca ulaşabileceği alanlara 40 adet bitkisel atık yağ toplama makinesi alınarak yerşeltirilmiştir.

Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin (ÖTL) YÖNETİMİ
Omrunu Tamamlamış Lastikler icin “Omrunu tamamlamış Lastiklerin Kontrolu Yonetmeliği” gereği işlemler yurutumekte olup, bu tur atıkların depolama alanlarına kabul edilmesi yasaktır. Omrunu tamamlamış lastikler, yonetmelikle tanımlı yetkili taşıyıcılara, geçici depolama izinli firmalara, cevre lisanslı geri kazanım ve /veya bertaraf tesislerine verilir.
Lisanslı toplama ve bertaraf tesis bilgilerine www.csb.gov.tr adresinden ulaşılabilir.

Atık Elektrikli Ve Elektronik Eşya (AEEE)
Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği’ne göre; Büyükşehir Belediyeleri, AEEE’lerin İl genelinde etkin toplanması amacıyla belediyelerce yürütülen çalışmaları koordine etmekle, bilgilendirme ve eğitim faaliyetlerine katılmakla yükümlüdür.

ÇEVRE EĞİTİMİ ÇALIŞMALARI

Büyükşehir Belediyesi Çevre Koruma ve Kontrol Dairesi Başkanlığı Atık Yönetimi Şube Müdürlüğü tarafından her eğitim öğretim döneminde İl Milli Eğitim Müdürlüğü işbirliğiyle okullarda geri dönüşüm, atık pil ve kızartmalık atık yağ konulu çevre bilinçlendirme eğitimleri düzenlenmektedir.
Eğitimlerde evlerde kullanılan ve sonrasında lavaboya dökülen 1 lt kızartmalık atık yağın, 1 milyon litre içme suyunu kirlettiği, tehlikeli ağır metal içeren atık pillerin yeraltı ve yerüstü su kaynaklarını zehirlediği, ambalaj atıklarının yeniden kullanım ve değerlendirilebilmesine ilişkin süreçler hakkında görsel olarak bilgiler verilmekte ve broşürler dağıtılmaktadır.

ÇEVRE EĞİTİM MATERYALLERİ
Çocuklar başta olmak üzere halkın çevre bilincinin geliştirilmesi amacıyla eğitim materyalleri (broşür, kitapçık, eğitim CD’si vb.) hazırlanmakta ve çeşitli mecralarda dağıtılmaktadır.

BROŞÜRLER

BURSA ENTEGRE KATI ATIK YÖNETİM PLANIN HAZIRLANMASI

5216 sayılı Büyükşehir Belediye Kanunda; büyükşehir belediyelerine “katı atık yönetim planını yapmak, yaptırmak” ve “katı atıkların ve hafriyatın yeniden değerlendirilmesi, depolanması ve bertaraf edilmesine ilişkin hizmetleri yerine getirmek, bu amaçla tesisler kurmak, kurdurmak, işletmek veya işlettirmek” görevleri verilmektedir.
Ulusal mevzuatımız ve gelişen teknoloji gereği Bursa Büyükşehir Belediyesi entegre katı atık yönetimine geçiş yönünde çalışmalara başlamıştır.
Bu kapsamda İSTAÇ’a (İstanbul çevre Yönetim San. Tic. A.Ş.) ihale edilen “Bursa Entegre Katı Atık Yönetim Planının Hazırlanması İşi” kapsamında; Bursa ölçeğinde (17 ilçe) kentsel katı atıkların uygun toplama ve taşıma sistemleri kurularak, farklı metodolojiye sahip tesisler aracılığıyla atık yönetim hiyerarşisi baz alınarak olabilecek optimum seviyede değerlendirilmesini sağlayacak tesislerin kapasite ve teknik özelliklerinin belirlenmesi amaçlanmıştır.
Plan çalışması özellikle belediyelerin sorumluluğunda olan kentsel nitelikli atıkları kapsamıştır. Bu çerçevede; evsel nitelikli atıklar, özel atıklar ve hafriyat ve inşaat yıkıntı atıklarının mevcut durumu incelenmiş, etkin ve verimli yönetimine yönelik çözüm önerileri geliştirilmiştir.
Bursa Entegre Katı Atık Yönetim Planı aşağıda verilen konu başlıklarını içermektedir.
• Bursa’da katı atık yönetim hizmetlerinin mevcut durumu
• AB ve Ulusal Katı Atık Yönetimi Mevzuatı
• Türkiye ve Dünyadan Uygulama Örnekleri
• Bursa Entegre Katı Atık Yönetimi Stratejisi
• Nüfus ve Katı Atık Tahminleri
• Bursa için AB ile uyumlu Entegre Kentsel Katı Atık Yönetimi Planlaması
• Bursa Entegre Kentsel Katı Atık Yönetimi
Tüm Bursa’yı kapsayan planın etkin ve uygulanabilir olması açısından plan hazırlık sürecinde özellikle ilçe belediyelerin sürece katılımına önem verilmiştir. Katılımı sağlamak amacıyla plan çalışması kapsamında hazırlanan raporlar ilçe belediyelerinin yetkilileriyle paylaşılarak görüşleri alınmış ayrıca çalıştay organize edilmiştir. Çalıştay kapsamında atık yönetimi konusunda tüm ilçelerin sorunları değerlendirilerek GZFT (güçlü, zayıf yönler, fırsatlar, tehditler) analizi gerçekleştirilmiştir. GZFT analizinin çıktıları plan sürecinde özellikle katı atık yönetimine yönelik senaryoların oluşturulması kısmında dikkate alınmıştır.
Plan çalışmasının en önemli kısmını Bursa’da atık yönetimine ilişkin tespit edilen fırsatlar ve tehditlere bağlı olarak hazırlanan atık yönetimi senaryoları oluşturmaktadır. Atıktan maksimum seviyede enerji ve hammadde geri kazanımının sağlanacağı, bir ünitenin çıktısının diğer ünitenin girdisi olacağı entegre katı atık geri kazanım ve bertaraf tesisi için öneriler geliştirilmiştir.

AKTARMA İSTAYONLARI

Entegre katı atık yönetim sisteminin başarısı, toplama sisteminin başarısı ile doğru orantılıdır. Çünkü katı atık yönetim sisteminin hedefe ulaşması, atıkların kaynaklarından intizamlı, sürekli ve zamanında toplanmasına bağlıdır. Katı atık yönetim sisteminin maliyetinin en önemli yüzdesini atıkların toplanması oluşturmaktadır.
Bursa ili genelinde 4 adet yeni aktarma istasyonu yapımı planlanmaktadır. Aktarma istasyonları hizmet verecekleri bölgeye göre doğu, batı, kuzey güney olarak nitelendirilmiştir. Büyükşehir Belediyesi Mustafakemalpaşa’da planlanan batı aktarma istasyonunun yapımına yönelik süreci başlatmıştır. Doğuda Yıldırım’da ve Kuzeyde Orhangazi’de olmak üzere Aktarma istasyonlarının yer seçimi yapılmış, güney aktarma istasyonu için ise yer seçim çalışmaları yürütülmektedir.

KARBON AYAK İZİ VE YEREL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ EYLEM PLANI

Küresel ölçekte yürütülen iklim değişikliği ile mücadele çalışmalarına katkı sağlamak amacıyla kurumsal ve kent ölçeğinde sera gazı envanterinin hesaplanması ve Yerel İklim Değişikliği Eylem Planının hazırlanması çalışmalarına başlanmıştır. Demir Enerji işbirliğiyle yürütülen iş kapsamında ilk aşama olan sera gazı envanterinin oluşturulması bölümü tamamlanmıştır. Bu aşamada, kent bütünü için ve Büyükşehir Belediyesi için kurumsal olarak, farklı sektörlerde enerji ve karbon yoğunlukları hesaplanmış, Bursa için bir karbon ayakizi ortaya konmuştur.
Bursa´nın kentsel sera gazı salımları (Bursa Büyükşehir Belediyesi kurumsal salımları da dahil) yaklaşık 12.5 milyon ton olarak hesaplanmıştır. Kentin en belirgin sera gazı kaynağı 4 milyon ton CO2 eşdeğeri ile sanayiden kaynaklanmaktadır (%32). İkinci önemli sera gazı kaynağı % 21 pay ile konutlarda tüketilen enerjidir. Daha sonra sırasıyla ulaşım (%20) ve ticari-resmi binaların (%10) enerji tüketimleri gelmektedir. Pek çok ilde katı atık ve atık su kaynaklı sera gazı salımları kent envanterinin % 5-10’u arasında gerçekleşirken Bursa kentinde şimdiye kadar alınmış önlemlerin katkısıyla bu oran % 2 dolayındadır