HAVA KALİTESİ İZLEME SİSTEMİ

Hava kirliliği, günümüzde çevre ve insan sağlığı açısından ciddi bir tehdit oluşturan önemli bir sorundur. Hava kalitesi, havada bulunan zararlı gazlar ve partiküllerin miktarına göre belirlenir. Bu kirleticiler, endüstriyel faaliyetler, araç emisyonları ve doğal olaylar gibi çeşitli kaynaklardan gelir. Hava kirliliği, solunum yolu hastalıklarından kalp rahatsızlıklarına kadar pek çok sağlık problemine yol açabilir ve çevreyi olumsuz yönde etkileyebilir.
Hava kalitesinin ölçülmesi için Hava Kalitesi İndeksi (HKI) gibi sistemler kullanılır. Tüm Dünyada yaygın olarak kullanılan, Hava Kalitesi İndeksi (HKİ) sistemi ile havadaki kirleticilerin konsantrasyonlarına göre hava kalitesini iyi, orta, kötü, tehlikeli vb. şeklinde derecelendirme yapılmaktadır. Bu indeks, havadaki ozon, partikül madde, azot dioksit, kükürt dioksit ve karbon monoksit gibi kirleticilerin yoğunluğunu değerlendirir ve hava kalitesinin sağlık üzerindeki etkisini gösterir. Örneğin, 0-50 arasındaki değerler "iyi" olarak kabul edilirken, 301-500 arasındaki değerler "tehlikeli" olarak değerlendirilir ve ciddi sağlık risklerine neden olabilir.

Hava kirliliğini etkileyen başlıca kirleticiler şunlardır:
1.    Ozon (O3): Ozon, üst atmosferde zararlı güneş ışınlarına karşı koruma sağlar, ancak yüzeyde yüksek miktarda bulunması, solunum problemleri ve bitkiler üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir.
2.    Azot Dioksit (NO2): Araç emisyonları ve sanayi faaliyetleri sonucu ortaya çıkan bu gaz, solunum yolu hastalıklarını tetikleyebilir ve hava kirliliğini artırabilir.
3.    Kükürt Dioksit (SO2): Fosil yakıtların yanması ve endüstriyel işlemler sırasında salınan SO2, solunum yolu rahatsızlıklarına yol açabilir ve asit yağmurlarına neden olabilir.
4.    Partikül Madde (PM): Havadaki küçük parçacıklar, sağlık açısından ciddi tehlikeler oluşturur. Uzun süreli maruz kalma, kalp ve akciğer hastalıklarına yol açabilir.

 

Parametre

SO2

[µg/m³]

NO2

[µg/m³]

CO

[µg/m³]

O3

[µg/m³]

PM10

[µg/m³]

1 Sa.

Ort.

1 Sa. Ort.

8 Sa.

Ort.

8 Sa.

Ort.

24 Sa.

Ort.

 

Ulusal Sınır Değer

 

410

 

270

 

10.000

 

120

 

70

AB Üye Ülkeleri Sınır Değeri

 

350

 

200

 

10.000

 

120

 

50

 

Kirletici

Ana Kaynağı

Sağlık Etkisi

Kükürtdioksit

Fosil yakıt yanması

Solunum yolu hastalıkları

 

Azotoksitler

Taşıt emisyonları, Yüksek sıcaklıkta yakma prosesleri

Göz ve solunum yolu hastalıkları, asit yağmurları

 

Partikül Madde

 

Sanayi, yakıt yanması, tarım ve ikincil kimyasal reaksiyonlar

Kanser, kalp problemleri, solunum yolu hastalıkları, bebek ölüm oranlarında artış

 

Karbonmonoksit

 

Eksik yanma ürünü, taşıt emisyonları

Kandaki hemoglobin ile

birleşerek oksijen taşınma kapasitesinde azalma, ölüm

 

Ozon

Trafikten kaynaklanan azot oksitler ve uçucu organik bileşiklerin(VOC) güneş ışığıyla değişimi

Solunum sistemi problemleri, göz ve burunda iritasyon, astım, vücut direncinde azalma